បាត្រ ( ន. ) [បាត] (បត្ត) ភាជនៈធ្វើដោយដែកឬដោយដី មានរាងជ្រៅក្រឡូមសម្រាប់បព្វជិតក្នុងពុទ្ធសាសនាប្រើការទទួលចង្ហាន់។
– គ្របបាត្រ (គំរបបាត្រ) ប្រដាប់សម្រាប់គ្របពីលើមាត់បាត្រ ។
– ស្លោកបាត្រ ថង់សម្រាប់ច្រកបាត្រ ។
– យោគបាត្រ ប្រដាប់ចងរឹតភ្ជាប់នឹងស្លោកបាត្រសម្រាប់ស្ពាយ ។
– ជើងបាត្រ ប្រដាប់សម្រាប់ថ្កល់បាត្រ ។នៅក្នុងព្រះវិន័យពុទ្ធសាសនា អនុញ្ញាតឲ្យបព្វជិតប្រើប្រាស់តែបាត្រ២ប្រភេទតែប៉ុណ្ណោះ គឺ បាត្រដែក និង បាត្រដី ។
បាត្រនេះស្រ្ដីក៏អាចកាន់បានដែរ មិនខុសទាស់អ្វីទេ ព្រោះព្រះសង្ឃមិនបានសូត្រអធិដ្ឋានបញ្ចូលបាលីដូចសំពត់ចីវរនោះឡើយ ។
ម្យ៉ាងទៀតហេតុអ្វីបានជាមានជំនឿថា ពេលរាប់បាត្រមិនឲ្យយកវែក ឬស្លាបព្រា គោះបាត្រ ខ្លាចទំពែកក្បាល ។ ជំនឿនេះ មិនមានចែងក្នុងពុទ្ធសាសនាទេ ។ បើពិនិត្យមើល ជំនឿនេះ ប្រហែលជាមកពីខ្លាចបែកបាត្ររបស់ព្រះសង្ឃ ព្រោះពីដើម ព្រះសង្ឃភាគច្រើន លោកប្រើបាត្រដី ។
